CZYM JEST AUTYZM? - KWIECIEŃ MIESIĄCEM AUTYZMU

Kwiecień jest miesiącem wiedzy na temat autyzmu. A dziś mamy Światowy dzień świadomości autyzmu, kiedy to ma miejsce akcja Zaświeć się na niebiesko zapoczątkowana przez fundację Autism Speaks.

Wszystkie akcje mają na celu zwrócenie uwagi społeczeństwa na to zaburzenie, a także są okazją
do wzmożonego zaangażowania i współdziałania organizacji w celu wsparcia osób ze spektrum autyzmu i ich rodzin.

Ale czym tak właściwie jest autyzm?

Spektrum zaburzeń autystystycznych to zaburzenie neurorozwojowe, które może objawiać się na wiele sposobów. Zgodnie z klasyfikacją ICD-10 to całościowe zaburzenia rozwoju, które rozpoczynają się we wczesnym dzieciństwie i przejawiają się jakościowymi zmianami

w komunikacji, interakcjach społecznych, zachowaniach i zainteresowaniach, które pojawiają się przed 3 r.ż dziecka. W zależności od nasilenia objawów możemy zdiagnozować autyzm, autyzm atypowy albo Zespół Aspergera. Dlatego, że dzieci funkcjonują potocznie rzecz ujmując na milion różnych sposobów często posługuję się określeniem Spektrum Zaburzeń Autystycznych. Szacuje się, że mamy blisko 400 tys. osób ze spektrum w Polsce. Z czego większość to dzieci, co wynika najprawdopodobniej z faktu, że relatywnie od niedawna stawiane są diagnozy.

Pomimo tak dużej liczby wciąż autyzm jest dla nas czarną magią. Jest to o tyle niebezpieczne, że jeśli czegoś nie znamy, to bardzo prawdopodobne, że wywoła to w nas lęk, a nasz lęk prowadzi do izolacji, ignorowania, czy wręcz agresji. Unikamy osób, zachowań, wyglądu, który odbiega od reguły. Ale tak właściwie dlaczego? Jaka to reguła? Nie ma człowieka, który jest w 100%, statystycznie normalny. Warto więc znaleźć w sobie więcej luzu i otworzyć się na różnorodność, która nas otacza.

W skrócie:

1. Osoby z ASD często nie nawiązują kontaktu wzrokowego, czasem wręcz aktywnie go unikają.
2. Mają trudności w komunikacji – pojawia się często opóźniony rozwój mowy, a jeśli nie, to prawie zawsze mamy do czynienia z zaburzeniami semantyczno – pragmatycznymi – czyli trudnościami w rozumieniu i używaniu mowy – np. nie rozumieją przenośni, żartów, ironii. A teraz zastanówmy się – jeśli nie rozumiem, z czego ludzie się śmieją, o czym rozmawiają, wiecznie jestem w „tyle” to czy będę chciał nawiązywać kontakty społeczne?
3. Nieprawidłowe ograniczone nawiązywanie kontaktów z rówieśnikami. Łatwiej jest dzieciom nawiązać kontakt z dorosłymi.
4. Pojawiają się niestandardowe zachowania – stereotypia ruchowe, rutyny i schematy.
5. Często współwystępują zaburzenia przetwarzania sensorycznego – nadwrażliwości i niedowrażliwości.
6. Kłamstwo jest dla osób, szczególnie młodszych dzieci, na tyle abstrakcyjnym pojęciem, że najzwyczajniej w świecie go nie używają J
7.  Przestrzeganie zasad jest kluczowe – porządkuje trudny do zrozumienia świat i daje poczucie bezpieczeństwa.
8. Nie radzenie sobie z emocjami – trudności w werbalizacji, brak zrozumienia pojęć abstrakcyjnych są na porządku dziennym.

Opierając się na obrazie dziecka, czy dorosłego, które przytoczyłam pokutuje przekonanie, że ASD nie potrzebuje kontaktu z ludźmi, co jest kompletnym mitem – nie spotkałam jeszcze dziecka, które nie potrzebuje miłości, przyjaźni czy kontaktu. Często potrzebują go w innej formie niż ta do której jesteśmy przyzwyczajeni, albo w innym natężeniu, albo zrazili się tyle razy że wolą unikać kontaktów z innymi. ASD nie jest chorobą psychiczną, jest tylko i aż inną formą funkcjonowania.

Co jest najważniejsze w edukacji osób z ASD – cierpliwość, otwarcie się na alternatywne formy i metody pracy i ogromna uważność na potrzeby dziecka.

Mamy wiele form terapii, pojawiają się nowe, część odchodzi w zapomnienie, mamy je jednak w dwóch formach – dyrektywnych i niedyrektywnych. Każda z nich ma swoje plusy i minusy, swoje zalety i  zagrożenia. Jak we wszystkim ważne jest krytyczne podejście do proponowanych zadań, form, sposobów pracy oraz otwarcie powtórzę to po raz kolejny na potrzeby dziecka. Bo to my jako terapeuci dostosowujemy terapię do dziecka, a nie dziecko do ram terapii. I to jest klucz do wszystkiego.

mgr Agnieszka Wiśniewska – psycholog, oligofrenopedagog

Bibliografia:

1.      Autyzm dziecięcy. Zagadnienia diagnozy i terapii. Bobkowicz-Lewartowska Lucyna

2.      Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób ICD-10

3.      Myślenie obrazami oraz inne relacje z mojego życia z autyzmem. Temple Grandin

4.      Zespół Aspergera w okresie dojrzewania. Pod redakcją Liane Holliday Willey

link do filmu, w którym o tym opowiadam: Małe Lwy FB

Źródła zdjęć: https://pixabay.com/